Muzeum w wersji odnowionej to zmiana wystroju i scenariusza ekspozycji, nowe eksponaty, a przede wszystkim audiowizualne projekty i digitalizacja zasobów oraz video prezentacje. Rozpoczęto nowy projekt - program Czytanie Schulza. Zapraszamy do Drohobycza, do Muzeum w dawnym gabinecie profesorskim Brunona Schulza. To jedyna taka placówka na świecie.

Pokój na drugim piętrze dawnego Państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Drohobyczu (dzisiaj jest to rektorat Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu), oznaczony numerem 33, był profesorskim gabinetem Brunona Schulza.

OTWARTE 19 LISTOPADA 2003 ROKU

Obok dawnego gabinetu znajdowała się sala, gdzie Schulz prowadził zajęcia robót ręcznych i lekcje rysunku. 19 listopada 2003 roku w pokoju nr 33 otwarto tak zwaną Wersję Wstępną Muzeum Brunona Schulza w Drohobyczu, pierwszą i dotychczas de facto jedyną tego rodzaju placówkę na świecie poświęconą autorowi „Sklepów cynamonowych”, która jest rodzajem muzeum społecznego. Muzeum powstało z inicjatywy śp. Igora Menioka, kierownika utworzonego rok wcześniej Polonistycznego Centrum Naukowo-Informacyjnego Uniwersytetu w Drohobyczu (obecnie kierowanego przez dr Wierę Meniok). Wielkie znaczenie miała przychylna postawa ówczesnego rektora Uniwersytetu, śp. prof. Walerego Skotnego i Krzysztofa Sawickiego, wtedy Konsula Generalnego RP we Lwowie. Powołano radę muzeum z prof. Władysławem Panasem z KUL na czele (po jego śmierci funkcję tę przyjął prof. Jerzy Jarzębski, UJ).

W Muzeum eksponowano na ścianach przede wszystkim rozbudowane cykle reprodukcji grafik i rysunków Schulza, z czasem obrazy, plakaty i inne druki, a w gablotach dokumenty z epoki, świadectwa uczniów Schulza, dary schulzologów (w tym przede wszystkim od Jerzego Ficowskiego), ikonografię projektów Centrum Polonistycznego. W odrębnych regałach gromadzono książki i przekłady prozy Schulza.

Pokój numer 33 szybko stał się miejscem przykuwającym uwagę osób zwiedzających Drohobycz i miłośników Schulza, z czasem trafił do poważnych przewodników i informatorów turystycznych.

ŚWIATOWE CENTRUM RECEPCJI SCHULZA

Rozwój najważniejszej inicjatywy Centrum Polonistycznego, jakim jest Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza w Drohobyczu (co dwa lata od 2004 roku) oraz tym samym wzrost prestiżu Centrum i Festiwalu, które razem stały się w istocie rodzajem najważniejszego na świecie centrum schulzologicznego (na Ukrainie głównym i jedynym), sprawił, że zbiory stale powiększały się przede wszystkim w zakresie dokumentowania światowej recepcji Schulza. Przyczynia się do tego fakt, że na Festiwalu gościli i goszczą najważniejsi schulzolodzy, autorytety i adepci oraz pasjonaci, prezentowany jest również przekrój schulzowskich inspiracji w sztuce (wystawy, spektakle itp.). Na zasadzie sprzężenia zwrotnego, aktywność Drohobycza i Centrum, stymulowała i zbiegała się z kolejnym renesansem zainteresowania dziełem drohobyckiego pisarza na świecie, bo pojawiały się nowe lub kolejne tłumaczenia, inicjatywy konferencyjne, adaptacje teatralne i wystawy plastyczne…

PROJEKT WERSJI ODNOWIONEJ MUZEUM

W 2013 roku Grzegorz Józefczuk, prezes Stowarzyszenia Festiwal Brunona Schulza (współorganizator Festiwali w Drohobyczu), zaproponował przygotowanie modyfikacji, odnowienia Pokoju – Muzeum zarówno jeżeli chodzi o scenariusz ekspozycji jak i programy funkcjonowania. Pomysł otrzymał akceptację sprawującej opiekę na Muzeum dr Wiery Meniok, kierownika Centrum, dyrektora Festiwalu, oraz prof. Jerzego Jarzębskiego, dzięki czemu Grzegorz Józefczuk wystąpił do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP o stypendium z zakresu upowszechniania kultury na przygotowanie projektu odnowionej wersji Muzeum. W 2014 Józefczuk otrzymał półroczne stypendium na opracowanie koncepcji „Muzeum Brunona Schulza. Pamięć, dokumentacja, edukacja”.

Najważniejszą, główną ideą projektu jest połączenie dokumentowania z edukacją, wprowadzenie nowoczesnych technik archiwizacji i prezentacji zbiorów oraz zainicjowanie nowych multimedialnych projektów popularyzacji twórczości Brunona Schulza i jej recepcji. Projekt precyzuje 10 ścieżek programowych jako narzędzi różnorodnie kategoryzujących zbiory i działalność; są to m.in.: Dom Schulza (twórczość i życie), Biblioteka Drugiego Autora (przekłady i recepcja w poszczególnych krajach), Czytanie Schulza, Festiwal, Wirtualny Drohobycz itd.

27 maja 2014 roku podczas VI Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza Grzegorz Józefczuk przedstawił ten projekt gościom Festiwalu oraz zaprezentował, w jakim kierunku idą zmiany scenariusza wystawy. Wtedy też na otwarcie odnowionej wersji Muzeum lwowski artysta Włodki Kaufman przedstawił swój kolejny performance dedykowany Schulzowi.

SCENARIUSZ NOWEJ EKSPOZYCJI. ŚCIANY  

W miejsce wielości reprodukcji, które dotychczas zajmowały znaczącą część ekspozycji, a które teraz będą dostępne w wersji cyfrowej, na ścianach umieszczono dwa duże wydruki fragmentów rysunków, w tym autoportret pisarza (inne pozostają do ewentualnego wykorzystania, wypożyczenia itp.). Ekspozycję na ścianach otwiera kilka cytatów z prozy (po ukraińsku) oraz cykl fotografii z różnych wydarzeń festiwalowych (na panelach piankowych). Właśnie recepcji twórczości Schulza, którą przecież jest i Festiwal, poświęcono ściany pokoju numer 33. Znajdziemy tu m.in. wielką mapę świata z zaznaczonymi krajami, gdzie czytany jest Schulz (światowa mapa przekładów) oraz mapę Drohobycz i Schulz przygotowaną przez Jerzego J. Bojarskiego, jak też wycinki z New York Times o tzw. freskach Schulza.  Wyeksponowano plakaty wszystkich festiwali schulzowskich. Całą jedną ścianę zajmuje galeria sztuki czyli wybrane spośród wielu zgromadzonych, dedykowane Schulzowi prace plastyczne, dary artystów (ostatnio Muzeum otrzymało prace m.in. Krystyny Piotrowskiej, Bartłomieja Michałowskiego, Włodzimierza Finke, Piotra Łucjana, chwali się pracami Witalija Sadowskiego, depozytami). Tu też znalazło się miejsce dla fotograficznego przypomnienia Igora Menioka, Jerzego Ficowskiego i Władysława Panasa. W przestrzeni pokoju umieszczono kukły ze spektaklu „Panopticum” Teatru Alter (Franciszek Józef „fruwa” nad drzwiami wejściowymi…).

W Drohobyczu nie zachowały się żadne pamiątki po Schulza, nie ma nawet skrawka papieru zapisanego jego pismem, nie mówiąc o rysunkach (pomijamy tzw. freski). Za to udało się pozyskać oryginalne artefakty z dawnego domu Schulza przy dawnej ulicy Floriańskiej: autentyczne, dawne okucia i zamki z drzwi i okien schulzowskiego domu. Do artefaktów należą również drohobyckie posadzki i fragment podłogi ze szkoły, gdzie uczyła narzeczona pisarza Józefina Szelińska.

Na ścianie umieszczono dwa monitory (z tunerami TV) i odtwarzaczami, które służą do prezentacji zdigitalizowanych zbiorów, relacji video, filmów o Schulzu i Drohobyczu itd. Trzeci monitor podłączony został do kamery video hd przeznaczonej m.in. dla projektu Czytanie Schulza. A całość pokoju zwieńczy niebawem biegnący po ścianach sławny fragment „Tam gdzie mapa kraju staje się już bardzo południowa…” z „Republiki marzeń”.

SCENARIUSZ EKSPOZYCJI. GABLOTY

Z sześciu gablot z Muzeum, jakie dotychczas stały pod ścianami, cztery ustawiono na środku pomieszczenia. Zmieniono po części eksponaty, specjalnie akcentując nowe z nich, a traktując te pokazywane jako fragment albo nawet zaledwie symbol o wiele większego, bogatszego, różnorodnego i wciąż powiększanego zbioru.

Dwie gabloty znajdują się pod ścianą poświęconą Festiwalowi i recepcji, dopełniając tę tematykę. Są to m.in. najnowsze publikacje Festiwalu (800 stronicowa pofestiwalowa książka „Bruno Schulz jako filozof i teoretyk literatury…” z 2014 roku), rozmaite schulzowskie gadżety, zestaw oryginalnych plakiet Krzysztofa Chwaleby, grawera z Krosna, najnowsze przekłady i schulzologiczne publikacje ukraińskie, książka „Moja druga wiosna…” Piotra Łucjana, katalogi wystaw, oryginał i polskie tłumaczenie książki niemieckiego pisarza Maxima Billera „Im Kopf von Bruno Schulz”, translatorskie dokonania Wei-Yun Lin-Góreckiej (Tajwan), przekłady na języki: angielski, niemiecki, hebrajski i japoński.

Gabloty w centrum pokoju prezentują eksponaty „bardziej” związane z Schulzem i epoką. W pierwszej z nich zobaczymy kopię strony księgi metrykalnej z wpisem o urodzinach Brunona; tutaj są też pierwsze wydania „Sklepów cynamonowych” i „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza z ilustracjami Schulza, pismo „Młodzież” wydawane w Gimnazjum z rysunkiem autorstwa Schulza na okładce, a także i w kolejnej –  opowiadania w czasopismach literacko-społecznych. Wśród ciekawostek: pozłacany medal wybity w Polsce w 2012 roku poświęcony Schulzowi, nie wprowadzony do obiegu oraz pudełko z nieistniejącej już apteki Tobiaszka na rogu Rynku. W kolejnej z gablot bardzo interesujący dar: kopia księgi-listu młodzieży jednej ze szkół drohobyckich, przesłanego do Kongresu USA z okazji 125 lat istnienia Stanów Zjednoczonych z podpisami wszystkich uczniów i grona pedagogicznego, w tym Schulza. Tu znajdują się kopie wszystkich listów Schulza (od i do) ze zbiorów Jerzego Ficowskiego, ofiarowane przez Elżbietę Ficowską, wybrana korespondencja Wiery Meniok, książki Władysława Panasa. W kolejnych obejrzymy w skrócie „przebieg” inicjatyw schulzowskich w Drohobyczu poczynając od wydarzeń w 1992 roku.

Wymieniamy powyżej tylko część zasobów zawartych w gablotach. Z kolei w zakątku bibliotecznym (szafy i stół do czytania) zgromadzono książki, przede wszystkim przekłady na niemal 30 języków oraz wiele innych publikacji i druków ulotnych. Dotychczas eksponowane reprodukcje rysunków Schulza zgromadzono w zestawy gotowe do udostępnienia na wystawy zainteresowanym.

KSIĘGA. CZYTANIE SCHULZA

 Praca nad scenariuszem i technicznym wyposażeniem Muzeum – Pokoju Brunona Schulza to proces, odmierzany nie tylko przez etapy zmian eksponatów ale i wprowadzania nowoczesnego sprzętu technicznego. Fundacja „Chrońmy Dziedzictwo” z siedzibą w Lublinie, której prezesem jest Artur Derlikiewicz, zakupiła dla Muzeum wspomniane wyżej monitory i kamerę video. Po zamontowaniu tych urządzeń i dalszej pracy nad wystrojem Muzeum pokazano już bardzo zaawansowany stan prac 3 września 2014 roku - na drugiej prezentacji z udziałem wielu zaproszonych gości, wśród których była rektor Uniwersytetu w Drohobyczu prof. Nadija Skotna, prorektorzy, dziekani i inni pracownicy Uniwersytetu, przedstawiciele wielokulturowej społeczności miasta, ludzie kultury i sztuki, goście ze Szwecji i Niemiec. Z zainteresowań wszystko oglądał i komentował Alfred Schreyer!

A już 5 września 2014 roku o godz. 14 wystartował projekt Czytanie Schulza, polegający na czytaniu (rejestracja audio-video) opowiadań drohobyckiego pisarza w różnych językach przez tych wszystkich, którzy przyjadą do Drohobyczu i wyrażą wolę pozostawienia takiego właśnie śladu swego uznania i pamiątki dedykowanej autorowi Xięgi Bałwochwalczej”. Czytanie rozpoczęła dr Wiera Meniok, a po niej przed kamerą fragmenty z „Sierpnia”, pierwszego opowiadania „Sklepów cynamonowych” czytali: Grzegorz Józefczuk, Artur Derlikiewicz, Marika Karalus, Leonid Golberg, Wiera Romanyszyn, Julia Stefaniw, Jurij Romanyszyn i Andrij Jurkiewicz.

Zapisy powstającej Księgi Schulza znajdą się na przygotowywanej stronie www Muzeum (i na you tube), na stronie tej również wyrażone zostaną podziękowania wszystkich osobom, które przekazały dla Centrum i Muzeum jakiekolwiek dary, eksponaty, depozyty.    

Równocześnie trwa archiwizacja i digitalizacji wszystkich innych zbiorów Muzeum. Jeżeli chodzi o sam Festiwal oraz tzw. Drohobycz Schulzowski to m.in. kilka tysięcy fotografii, około 250 filmików video i około 30 profesjonalnych dokumentacji video. 

Trwają przygotowania do opracowania Wirtualnego Drohobycza jako mapy 3D, która pozwoli spacerować po Drohobyczu z jego światowej sławy mieszkańcami… Wymaga to jednak pozyskania kolejnych sponsorów.

Muzeum – Pokój Brunona Schulza w tzw. korpusie głównym Uniwersytetu w Drohobyczu można zwiedzać po uprzednim kontakcie z Centrum Polonistycznym, które udostępnia Muzeum wraz z osobą oprowadzającą. Obok Centrum Polonistycznego jako jednostki Uniwersytetu działa w Drohobyczu Fundacja „Muzeum i Festiwal Brunona Schulza”, której prezesem jest dr Wiera Meniok. Przygotowywana strona: www.brunoschulzmuseum.org.

ZOBACZ RELACJE NA FB: https://www.facebook.com/BrunoSchulzMuseum?ref=bookmarks

Grzegorz Józefczuk