Książka „Bruno Schulz: An Artist, A Murder, and Hijacking of History” („Bruno Schulz: Artysta, morderstwo i kradziona historia”) otrzymuje znakomite recenzje w najważniejszych pismach świata. Jest to biografia Schulza, ukazująca zarazem współczesne spory o nacjonalną i kulturową przynależność jego twórczości. Wcześniej Benjamin Balint napisał bardzo cenioną książkę o Franzu Kafce. Balint był na SchulzFeście w Drohobyczu w 2020 roku.       

Wydana w kwietniu 2023 roku przez nowojorskie, działające od stu lat wydawnictwo W. W. Norton, książka Benjamina Balinta wywołała ważną i ciekawą dyskusję nie tylko na temat twórczości i losu Brunona Schulza, lecz przede wszystkim o tym, czy państwo izraelskie i jego instytucje mają prawo, konstytucyjne lub moralne, uważać, że dorobek Żydów przynależy właśnie im, a zatem mają zobowiązania do dokonań także tych Żydów, którzy w istocie współtworzyli inne kultury i w jakimś stopniu się z nimi identyfikowali. Jak Franz Kafka czy Bruno Schulz! Jeżeli nie bierze się tego pod uwagę, dochodzi do zniekształcenia historii w wielopostaciowy sposób, gdyż modyfikuje się pojęcie Holokaustu, a zarazem wypacza historię różnych przestrzeni państwowo-narodowych, które Żydzi współtworzyli.

COHEN W NEW YORK TIMES

Joshua Cohen w New York Times (7 kwietnia / April 7, 2023) pisze: „W miarę jak Holokaust odchodzi w niepamiętną przeszłość wraz ze śmiercią ostatnich ocalałych ofiar, obowiązkiem Żydów, ale nie tylko Żydów, jest zadanie sobie pytania, co ta tragedia powinna lub może nadal usprawiedliwiać. Drohobycz pozbawiony wszelkich oznak swojej dawnej żydowskości? Ukraina pozbawiona żywotnego, wielowiekowego nurtu swojej historii? A co z pokojem dziecięcym zburzonym na terytoriach okupowanych, ozdobionym własnymi rysunkami…? >Gdzieś po drodze – pisze Balint – w bezlitosnej rywalizacji między narodami i w walce o kształtowanie ich udręczonej i niezaspokojonej przeszłości, nasz dostęp do tworzenia mitów, jak to pokazał Schulza, został zablokowany<”.

[As the Holocaust recedes into the unremembered past with the deaths of its final surviving victims, it’s incumbent upon Jews, but not only upon Jews, to ask what its tragedy should or could still justify: A Drohobych emptied of all signs of its former Jewishness? A Ukraine stripped of a vital, centuries-long strain of its history? Or what about a child’s room demolished in the occupied territories, bearing its own murals of fragile dreams and tentative magics? “Somewhere along the line,” Balint writes, “in the truceless contest between peoples and in the struggle to shape their afflicted and unappeased pasts, our admission into Schulz’s own mythmaking has become occluded.”]

…SCHULZ W THE NEW YORKER

„Naziści zredukowali Schulza do niczego innego jak tylko do jego żydowskości. Dzisiaj jest oczywiste, aby tak nie robić. Jeśli jakiekolwiek miejsce na planecie ma do niego wiarygodne pretensje, to z pewnością Drohobycz, do którego przywiązanie widać zarówno w jego życiu, jak i twórczości. Kontrargumentem nie jest to, że Schulz został zamordowany za to, że był Żydem i dlatego jego dzieło należy do Yad Vashem; chodzi o to, że Schulz był genialnym artystą i dlatego jego twórczość należy do świata – do każdego, gdziekolwiek, kto kocha jego historie. Ten związek — pełen zachwytu, podziwu, a nawet identyfikacji — jest dostępny dla każdego, niezależnie od narodowości, religii czy pochodzenia. To chyba najpiękniejsza rzecz, jaką może zrobić literatura: stworzyć pokrewieństwo między tożsamościami, uwolnić się od stronniczości, nieskrępowane przestrzenią i czasem” – pisze w The New Yorker (25 grudnia 2023 / December 25, 2023) Kathryn Schulz, która jednak nie wie, czy pochodzi z rodziny Brunona.

 [The Nazis nonetheless reduced Schulz to nothing more than his Jewishness, but that strikes me as a strong case for not doing so today. If any place on the planet has a credible claim to him, it is surely Drohobycz, his attachment to which is evident from both his life and his work. The counter-argument is not that Schulz was murdered for being Jewish and that therefore his work belongs at Yad Vashem; it is that Schulz was a brilliant artist and that therefore his work belongs to the world—to anyone, anywhere, who loves his stories.
That relationship—of delight, admiration, even identification—is available to everyone, regardless of nationality, religion, or lineage. This is perhaps the most beautiful thing literature can do: forge a kinship across identities, freed from partisanship, unbound by space or time.]

THE GUARDIAN: UCZYNIĆ ICH BEZDOMNYMI

 Joe Moshenska z Oxford University pisze (14 maja, Sun 14 May 2023 ) tak: „Żaden współczesny pisarz nie świadczy z większą mocą, z jednej strony, o bodźcu wyobraźni konkretnego miasta, a z drugiej, o absurdalności współczesnego państwa narodowego jako jednostki, w ramach której można domagać się i organizować ludzkie życie teraźniejszość i przeszłość. Balint cytuje nalegania Yad Vashem, jakoby Schulz został zamordowany jako Żyd, nawet jeśli sam się tak nie określał – ale bezpośrednie zaakceptowanie tego oznacza przyznanie antysemitom zdecydowanie zbyt dużej władzy nad swoimi ofiarami. Nie sądzę, aby murale Schulza pasowały do Jerozolimy /…/’.
[No modern writer testifies more powerfully, on the one hand, to the imaginative stimulus of a particular city, and, on the other, to the absurdity of the modern nation state as a unit within which to claim and organise human lives present and past. Balint quotes Yad Vashem’s insistence that Schulz was killed as a Jew even if he did not define himself as such – but to accept this straightforwardly is to allow antisemites far too much power over their victims. I do not think that Schulz’s murals belong in Jerusalem, nor would they be at home in modern Ukraine. ]

BENJAMIN BALINT mieszka w Jerozolimie, amerykańsko-izraelski pisarz, tłumacz, dziennikarz, publicysta, wykładowca. Mistrz literatury faktu. W Polsce znana jest jego książka „Ostatni proces Kafki” (2018, Wydawnictwo Agora), nagradzana, przetłumaczona na kilkanaście języków.

Za książkę o Brunonie Schulzu już otrzymał Winner of the 73rd National Jewish Book Award for Biography.
W czerwcu ukaże się przekład polski.

Gość IX Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu (15-21.XI.2020).

ZOBACZ:

Benjamin Balint „Czytanie Księgi Brunona Schulza”, Drohobycz: https://www.youtube.com/watch?v=S9h4h3BXVTs

Dyskusja NYPL Cohen-Balint:

https://www.youtube.com/watch?v=9_SHjsdOKpo

Zobacz: https://benjaminbalint.com