Koncerty, filmy, wystawy, spotkania i dyskusje złożyły się na bogaty i ciekawy program tegorocznego projektu literacko-artystycznego, przygotowanego w Drohobyczu, dedykowanego Brunonowi Schulzowi w rocznicę jego śmierci. Jak od lat, "Druga Jesień" rozpoczęłą się 19 listopada o godz. 11 spotkaniem ekumenicznym w miejscu zamordowania pisarza.

Na ulicy Tarasa Szewczenka, przy tablicy upamiętniającej śmierć Schulza, po powitaniu zebranych przez Wierę Meniok, kadisz odczytał Josef Karpin, przewodniczący drohobyckiej gminy żydowskiej, a modlitwę odmówili ks. Marek z kościoła rzymsko-katolickiego i księża greko-katoliccy. To wzruszający moment, wydarzenie o ekumenicznym i kulturowym wymiarze, jedyne w swoim rodzaju, tym razem dodatkowo pogłębione muzyką na żywo w wykonaniu młodego drohobyckiego saksofonisty.

ULICA ZABLOKOWANA
Na pół godziny zamykany jest ruch samochodów na tym odcinku ulicy Szewczenki. Znicze palą się potem przez kilka dni, kwiaty na schulzowskiej płycie przypominają o wydarzeniu. Jak zazwyczaj, poza obywatelami Drohobycza obecna była liczna delegacja schulzofanów z Lublina, goście z Warszawy i ze Lwowa.
O godz. 14 w budynku Uniwersytetu odbyło się prowadzone przez Grzegorza Józefczuka spotkanie z historykami z Drohobycza: Bohdanem Łazorakiem, Lesią Chmycz i Igorem Czawą, który przedstawili efekty swych najnowszych badań na temat Schulz (czytaj w artykule wcześniejszym). Niespodzianką spotkanie była promocja pierwszego tomu wydawnictwa Acta Schulziana z zapomnianymi, odkrytymi przez historyków, tekstami Brunona Schulza. 

Z kolei o godz. 18 w siedzibie teatru Alter, w tzw. Willi Jarosza, koncert gitarowy dał Wiktor Pałamarczuk, prawdziwy wirtuoz tego instrumentu, wykonując muzykę różnych stylów i krajów, kompozytorów z Ukrainy, Rosji, Argentyny, Japonii...

MOCNE EMOCJE
O godz. 20 rozpoczął się w synagodze projekt specjalny i wyjątkowy - "Maski listopadowej śmierci. Papierowy nagrobek", rodzaj działania plastyczno-performatywego z efektami świetlnymi i muzyką. Malarz z Lublina, Piotr Łucjan, wykonał 230 rysunków zwanych maskami (biała kreska, plama na czarnym tle), znaków graficznych symbolizujących ofiary 19 listopada 1942 roku, dnia, w którym hitlerowcy zamordowali również Schulza. Rysunki zostały umieszczone na głównej ścianie synagogi jak olbrzmi symbol - znak memorialny. 

Z ciemności wydobywały poszczególne z nich światła reflektorów, działając na wyobrażnię niczym odczytywanie apelu poległych; zarazem błyski ostrych smug przypominały strzały z karabinów. W pewnym momencie reflektory poczęły wydobywać z ciemności również twarze żywych (aktorzy Alteru), co zapewne w intencji Andrija Jurkiewycza, autor części performatywnej, miało wskazywać, że świat "składa się" ze zmarłych i żywych, i obowiązek pamięci o ofiarach spoczywa na żywych i że zostali oni obarczeni również nakazem, aby nigdy więcej nie dopuścić do takiego ludobójstwa. 
POTEM SPOTKANIA
Można interpretować tę warstwę spektaklu inaczej: żywe twarze, chociaż nieme, krzyczą, że każda śmierć jest indywidualna, ma twarz jakiegoś człowieka, nawet jeżeli już nikt o nim, o niej nie pamięta... Spektakl w synagodze zgromadził liczną publiczność, wywołał mocne przeżycia i dyskusje. Jest jedynym na świecie. Producent spektaklu, Artur Derlikwiecz, prezes Fundacji Chrońmy Dziedzictwo, oraz twórcy, liczą, że spektakl pokażą jeszcze w innych miejscach.

Drugiego dnia "Drugiej Jesieni", w piątek 20 listopada, program wypełniły głównie spotkania w Klubokawiarni 82100, najpierw z Aleksandrą Zińczuk (Lublin, Włodawa) i Sergijem Hładyszukiem (Łuck), którzy opowiadali o swoim projekcie Historii Mówionej, ilustrując to wystawą fotografii "Mosty czasu" portretującą ich rozmówców. Potem Barbara Odnous, redaktor naczelna internetowego pisma KulturaEnter (Warsztaty Kultury, Lublin), przybliżyła ideę internetowego przekazu, projektu, w którym tematyka ukraińska jest silnie obecna (jak i autorzy ukraińscy, w tym z Drohobycza). Potem Olga Czychryk przedstawiła swoje rejestracje video, także te powstałe w ramach stypendium Gaude Polonia (o wielkim polskim artyście performance Zbigniewie Warpechowskim).
JABŁKO I KAMIEŃ
Na koniec powrócono do synagogi na performance Saszy Maksymowa i Ewy Rajskiej. Maksymow jest bardzo aktywny, zyskuje uznanie nie tylko w swoim kręgu i kraju, jego performance są bardzo wyraziste i ostre. Ten z synagogi był pytaniem o upadek miłości, o zło i konflikt między ludźmi, w kontekście biblijnym. "Druga Jesień" zakończyła się fotograficznym debiutem Pawło Jurkiewicza, na debiutanckiej wystawie oglądaliśmy ujęcia wykonane telefonem komórkowym, ale ujęcia świadczące o wrażliwości ich autora na urodę i magię świata, który jest wokół...

To nie wszystkie wydarzenia, wiele działo się poza oficjalnym programem. Koniecznie trzeba zaznaczyć - i podziękowania przekazać Włodzimierzowi Finke z Łodzi, że "Druga Jesień" była dla tego miłośnika Schulza i Drohobycza, okazją dla przekazania do Muzeum - Pokoju Brunona Schulza rzeźby nawiązującej w treści do sławnego zdjęcia uwieczniającego autora "Sklepów cynamonowych" na schodach swego domu.
gj
Projekt literacko-artystyczny „Druga Jesień – 2015”
w 73. rocznicę śmierci Brunona Schulza
Czwartek, 19 listopada 2015 roku
11:00 – WSPÓLNA MODLITWA w miejscu śmierci Brunona Schulza
14:00 – „ACTA SCHULZIANA”. Spotkanie z historykami z Drohobycza: Bohdan LAZORAK, Lesia CHOMYCZ, Igor CZAWA. Prowadzi: Grzegorz JÓZEFCZUK;
Budynek rektoratu Uniwersytetu im. Iwana Franki w Drohobyczu, pok. 20, ul. Iwana Franki 24
16:00 – Pokaz filmu dokumentalno fabularyzowanego „BRUNO SCHULZ” (Polska, 2014); Reżyser: Adam Sikora. Scenariusz: Agata Tuszyńska; Studencki Teatr „Alter”, Willa Rajmunda Jarosza, ul. Szewczenki 23
18:00 – „Kraje wszak są tylko pretekstami…” - Wiktor PAŁAMARCZUK: Koncert muzyki gitarowej. Prowadzi: Maria KARALUS; Studencki Teatr „Alter”, Willa Rajmunda Jarosza, ul. Szewczenki 23
20:00 – „MASKI ŚMIERCI LISTOPADOWEJ”: Papierowy Nagrobek
Autor 1: Piotr ŁUCJAN, Autor 2: Andrij JURKEWYCZ, Autor 3: PUBLICZNOŚĆ; Synagoga chóralna
Piątek, 20 listopada 2015 roku
12:00 – „MOSTY CZASU” – Wernisaż wystawy: Aleksandra ZIŃCZUK, Serhij HŁADYSZUK; Grupa Mowa Żywa, Fundacja Teren Otwarty (Lublin); Klubokawiarnia 82100, plac Rynek 23 (od ul. Podwale)
12:30 – „KULTURA ENTER. Strefa wymiany myśli, nie! racji”. Prezentacja magazynu internetowego (Lublin): Barbara ODNOUS (redaktor naczelny), Aleksandra ZIŃCZUK; Klubokawiarnia 82100, plac Rynek 23 (od ul. Podwale)
15:00 – Olga CZYCHRYK: Performatywny projekt filmowy (Prace wykonane w ramach Stypendium „Gaude Polonia” Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP); Klubokawiarnia 82100, plac Rynek 23 (od ul. Podwale)
17:00 – „BEZ TYTUŁU” – Performance: Oleksander MAKSYMOW, Ewa RAJSKA, Muzyka: Bohdan SEGIN; Synagoga chóralna
19:00 – „5 MEGA PIXELS”. Paweł JURKIEWICZ: Wystawa fotografii; Centrum Artystyczne „Alter”, ul. Josyfa Lewickiego 2
***
Organizator:
Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu
Współorganizatorzy:
NGO „Twórcza Asocjacja Alter” (Drohobycz); Fundacja „Chrońmy Dziedzictwo (Lublin); Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza (Lublin)